آیا می دانستید در هر 30 ثانیه یک عضو دیابتی در جهان قطع می گردد در حالیکه با خواندن مطالب آموزشی زیر تا 80 در صد می توان از این اتفاق ناگوار جلوگیری کرد؟! افراد در معرض خطــر ابتـلا به پایِ دیابتی

اگر قند خون فرد دیابتی از حد مجاز (محدوده هدف) بالاتر باشد، به مرور زمان و طی سالیان نه چندان طولانی (حداقل بعد از 10 سال) عوارضی در رگها و رشته های عصبی اندام تحتانی وی پدید می آیند که منجر به بروز شرایطی بنام پا ی دیابتی می گردند. گرفتگی و تنگی شریانها و وریدهای اندام تحتانی باعث ایسکمی و هیپوکسی (کم خونی و کم اکسیژنی) در بافتها شده که این مسئله زمینه ساز ایجاد پای دیابتی و زخم در پاها میگردد، که این مشکل با کشیدن سیگار بشدت می تواند تسریع گردد. از طرف دیگر قند خون کنترل نشده زمینه بروز نوروپاتی (آسیب به رشته های عصبی) را در فرد فراهم می آورد، که از علائم آن سردی و یخ کردن پاها، سوزن سوزن شدن آنها، دردهای شبانه، سوزش پاها، اشکال در درک گرما و سرمای محیط خواهدبود. از آنجائیکه بدین ترتیب مکانیسم های محافظتی پاها (حس درد، حرارت و فشار) دچار اختلال می شوند و ازطرفی وزن فرد همواره فشار مضاعفی به پاها وارد میکند، بیمار بتدریج شاهد تغییر شکل استخوانها و مفاصل پاها شده و مجموعه ی این عوامل ریسک قطع عضو را در فرد افزایش می دهند.

متاسفانه کسانیکه به کنترل دقیق قند خونشان اهمیت نمی دهند بیشتر، از آن دسته از بیمارانی هستند که از آموزش لازم به مقدار کافی بهره مند نشده اند. آمار موجود حاکی از آن است که تا سال 2005 میلادی در هر 30 ثانیه یک عضو در اثر عوارض دیابت قطع میگردید، در حالی که یک آموزش ساده در زمینه چگونگی مراقبت از پای دیابتی می توانست بین 60 تا 80 درصد مانع چنین اتفاق ناگواری بشود.

تشخیص پای دیابتی

جهت تشخیص اختلالات عصبی پا پزشک دیابت شما با یک معاینه ساده می تواند پی به این مسئله ببرد.

آیا حس ارتعاش، فشار، دما و درد اختلال دارد یا خیر. به محض اینکه کوچکترین اختلالی در سلامتی پاهای شما ایجاد شده باشد می توانید با بکارگیری روش های پیشگیرانه، حفظ سلامتی پاهایتان را تا حد زیادی تضمین کنید.

جهت تشخیص ایسکمی و گرفتگی عروق نیز پزشک دیابت شما می تواند شاخص فشار مچ پا – بازویی (ABP Index) را اندازه گیری نموده، درصورت لزوم از روش های گرانتر و دقیق تری مثل سونوگرافی رنگی داپلر عروق استفاده کند.

تمام افراد دیابتی نوع 2 می بایست سالانه تحت معاینه کامل پاها قرار بگیرند و درصورتی که دچار پای دیابتی باشند، درهر بار ویزیت نیز لازم است از نظر سلامت پاها مجددا" معاینه شوند.

مراقبت از پای دیابتی

1. شستشوی روزانه پاها با آب ولرم و صابون (درصورت لزوم و جهت احتیاط بهتر است فرد دیگری هم دمای آب را کنترل نماید) و خشک کردن آن ها با یک حوله سفید بخصوص لای انگشتان.
2. بررسی روزانه لای انگشتان پا و جستجوی ترک و زخم دربین آنها.
3. بررسی روزانه از کف پاها و درصورت لزوم استفاده از یک آینه جهت بهتر دیدن.
4. چرب کردن مکرر کف و روی پاها و نواحی خشک به جز لای انگشتان با استفاده از پماد مخصوص، سپس، پاک کردن تدریجی ترک خوردگی ها و خشکی ها با استفاده از یک سنگ پای طبی.
5. کوتاه نمودن ناخن پاها با سوهان. لازم به تذکر است درصورت استفاده از ناخن گیر هرگز گوشه های ناخن را بیش از اندازه کوتاه نکنید. این کار می تواند منجر به فرورفتن تدریجی ناخن در گوشت بشود.
6. هر روز جوراب تمیز بپوشید. از جوراب های خیلی گشاد و یا خیلی تنگ استفاده نکنید و از پوشیدن جوراب با کش تنگ خودداری کنید.
7. کفش های جلو عقب بسته را به شرطی که از ارتفاع مناسب برخوردار باشند بپوشید. از پوشیدن دمپایی و صندل طبی در بیرون از منزل اجتناب کنید.
8. فراموش نکنید که قبل از پوشیدن کفش همواره داخل آن را از نظر وجود برآمدگی، اجسام خارجی و شئ تیز و آزار دهنده بررسی کنید.
9. در منزل هرگز با پای برهنه راه نروید.
10. قبل از ورود به حمام آب آنرا از نظر داغی بررسی کنید درصورت لزوم از فرد مطمئن دیگری جهت کنترل دمای آب کمک بگیرید.
11. جهت خرید کفش نو عصرها اقدام کنید. به یاد داشته باشید پاهای شما درساعات بعدازظهر کمی متورم میشوند بطوریکه احتمال دارد کفشی را که صبح خریده اید، در ساعات عصر کمی تنگ بنظر برسد.
12. موقع خرید کفش جدید حتما" هر دو پا را در حالت ایستاده امتحان کنید.
13. همواره کفش نو را چند ساعت در روز و در منزل به پا کنید، پس از اینکه قالب پاهایتان را پیدا کرد و مطمئن شدید باعث تاول و زخم در پاهایتان نمی شود، با آن به بیرون بروید.
14. از آویزان کردن پاها به مدت طولانی پرهیز کنید. مثلا"حین سوار شدن به اتوموبیل، هواپیما، قطار و ... سعی کنید درهر ساعت بمدت 10 دقیقه قدم بزنید و یا با حرکات انقباضی، عضلات ساق هایتان را حرکت دهید.
15. هرگز با تیغ یا چاقو به جان پینه ها یا برآمدگی های پوستی روی پاهایتان نیفتید.
16. هرگونه خراشیدگی یا زخم در پوست را به پزشکتان گزارش دهید.
17. هرگز پاهای سردتان را مستقیما" جلوی بخاری و وسایل گرم کننده قرار ندهید ( این حس سرما ناشی از نوروپاتی یا ایسکمی است و نه سرمای هوا ). بهترین اقدام برای گرم شدن پاهایتان پوشیدن جوراب گرم است.
18. همواره کفش خود را فقط با یک جفت جوراب به پا کنید. از پوشیدن بیش از یک جفت جوراب اجتناب کنید. این کار می تواند باعث ایجاد تاول در پای شما بشود.
19. بخاطر بسپارید که ترک سیگار و کاهش وزن از اصول اولیه ی پیشگیری و درمان پاهای دیابتی می باشند.